Weryfikacja w bazach dłużników – co sprawdzają firmy pożyczkowe?

Zastanawiasz się, dlaczego wniosek o pożyczkę został odrzucony? A może chcesz wiedzieć, co dokładnie widzi firma pożyczkowa, gdy sprawdza Twoją historię finansową? Weryfikacja w bazach dłużników to standardowa procedura, której nie unikniesz podczas ubiegania się o finansowanie. W tym artykule dowiesz się, jakie rejestry sprawdzają firmy pożyczkowe, co w nich widać i jak przygotować się do weryfikacji, aby zwiększyć swoje szanse na pozytywną decyzję.

• Firmy pożyczkowe są zobowiązane prawem do weryfikacji zdolności kredytowej w bazach takich jak BIK i biura informacji gospodarczej
• BIK gromadzi pełną historię kredytową z banków i firm pożyczkowych, zawierającą informacje o terminowości spłat wszystkich zobowiązań
• W Polsce działają główne biura informacji gospodarczej: BIG InfoMonitor, KRD, ERIF BIG, gdzie trafiają informacje o długach powyżej 200 zł z opóźnieniem minimum 30-60 dni
• Od czerwca 2024 roku firmy pożyczkowe muszą dodatkowo weryfikować, czy numer PESEL klienta nie został zastrzeżony
• Naruszenie przepisów dotyczących weryfikacji może kosztować firmę pożyczkową nawet 15 milionów złotych kary

Dlaczego firmy pożyczkowe sprawdzają bazy dłużników?

Kiedy składasz wniosek o pożyczkę, firma nie ma możliwości zajrzeć do Twojego portfela ani zweryfikować na żywo Twojej sytuacji finansowej. Musi polegać na twardych danych z wiarygodnych źródeł. I tu właśnie wkraczają bazy dłużników.

Od maja 2023 roku każda firma pożyczkowa w Polsce ma ustawowy obowiązek sprawdzenia Twojej zdolności kredytowej. To efekt tak zwanej ustawy antylichwiarskiej, która miała na celu ochronę konsumentów przed nadmiernym zadłużeniem. Brzmi biurokratycznie? W praktyce oznacza to, że zanim dostaniesz nawet najmniejszą pożyczkę, firma musi wiedzieć, czy będziesz w stanie ją spłacić.

Za nieprzestrzeganie tych zasad grożą firmie pożyczkowej poważne konsekwencje – od niemożności odzyskania pieniędzy od klienta, przez zakaz sprzedaży wierzytelności, aż po karę finansową sięgającą nawet 15 milionów złotych. Dlatego weryfikacja w bazach dłużników to nie fanaberia ani nadgorliwość – to prawny obowiązek każdej legalnie działającej instytucji pożyczkowej.

BIK – główna baza informacji kredytowej

Biuro Informacji Kredytowej to pierwsza i najważniejsza baza, którą sprawdza każda firma pożyczkowa. Jeśli miałeś kiedykolwiek kredyt, kartę kredytową, raty w sklepie czy nawet zakupy z odroczoną płatnością – prawdopodobnie jesteś już w BIK.

Czym dokładnie jest BIK?

BIK powstało w 1997 roku z inicjatywy banków i działa na zasadzie wzajemności. Banki, SKOK-i i firmy pożyczkowe przekazują do BIK informacje o udzielonych kredytach i pożyczkach, a w zamian mogą sprawdzać historię kredytową swoich potencjalnych klientów. Od maja 2023 roku instytucje pożyczkowe mają prawny obowiązek raportowania udzielonych kredytów konsumenckich do BIK.

Co ważne – wbrew powszechnemu przekonaniu, BIK nie jest rejestrem tylko „złych” dłużników. Wręcz przeciwnie – pozytywne informacje o terminowo spłacanych zobowiązaniach stanowią aż 90% wszystkich wpisów w bazie. Twoja dobra historia kredytowa w BIK może być atutem przy ubieganiu się o kolejną pożyczkę.

Co dokładnie widzi firma pożyczkowa w BIK?

Co dokładnie firma pożyczkowa lub bank widzi w raporcie BIK? Taki raport może obejmować następujące dane:

Informacje o Twoich zobowiązaniach: pełną listę kredytów, pożyczek, kart kredytowych, limitów w koncie i innych zobowiązań – zarówno tych aktualnie spłacanych, jak i tych zakończonych (jeśli wyraziłeś zgodę na ich przetwarzanie).

Historię spłat: informacje o tym, czy spłacasz raty terminowo, czy zdarzają się opóźnienia, a jeśli tak – jak długie. System rejestruje nawet krótkie opóźnienia, choć najpoważniejsze konsekwencje mają te przekraczające 60 dni.

Ocenę punktową BIK: scoring BIK (w skali 0-100), który automatycznie ocenia Twoją wiarygodność kredytową na podstawie historii. Im wyższy wynik, tym lepiej dla Ciebie. Ocena ta zmienia się dynamicznie – czasem nawet z dnia na dzień, gdy do BIK wpływają nowe informacje o Twoich zobowiązaniach.

Rejestr zapytań: kto i kiedy sprawdzał Twoje dane w BIK. Jeśli w krótkim czasie składasz wnioski w wielu instytucjach, może to być sygnał ostrzegawczy dla pożyczkodawcy – może świadczyć o desperackim poszukiwaniu pieniędzy lub problemach finansowych.

Dane z BIG InfoMonitor: BIK współpracuje z Biurem Informacji Gospodarczej InfoMonitor, więc w raporcie znajdą się również informacje o ewentualnych zadłużeniach pozakredytowych.

Biura Informacji Gospodarczej – tu trafiają problematyczne długi

Jeśli BIK to kompleksowa historia Twoich kredytów i pożyczek, to biura informacji gospodarczej (BIG-i) to rejestry przede wszystkim tych zobowiązań, których nie udało Ci się spłacić w terminie. W Polsce działa pięć głównych biur: BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów (KRD), ERIF BIG, Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG) oraz Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT).

Czym różnią się BIG-i od BIK?

Podstawowa różnica jest taka: BIK skupia się wyłącznie na sektorze finansowym i zbiera wszystkie informacje – zarówno pozytywne, jak i negatywne. BIG-i natomiast gromadzą informacje od różnych wierzycieli – nie tylko banków i firm pożyczkowych, ale też operatorów telekomunikacyjnych, spółdzielni mieszkaniowych, zakładów komunalnych, czy nawet komunikacji miejskiej.

Do BIG-u możesz trafić nie tylko za niespłaconą pożyczkę, ale też za niezapłacone rachunki za prąd, telefon, czynsz, mandat za jazdę bez biletu czy składkę ubezpieczeniową. I choć kwoty często są niewielkie – czasem to zaledwie kilkaset złotych – wpis w BIG-u może skutecznie zablokować Ci dostęp do kredytu czy nawet abonamentu telefonicznego.

Kiedy możesz trafić do rejestru dłużników?

Nie każde spóźnienie w płatności automatycznie ląduje w BIG-u. Aby wierzyciel mógł Cię wpisać, muszą być spełnione konkretne warunki:

Twoje zadłużenie musi wynosić co najmniej 200 złotych (lub 500 złotych, jeśli jesteś przedsiębiorcą). Opóźnienie w spłacie musi trwać minimum 30 dni (w przypadku ERIF BIG) lub 60 dni (w przypadku KRD). Wierzyciel musi wysłać Ci oficjalne wezwanie do zapłaty listem poleconym, informujące o zamiarze wpisania Cię do rejestru – i od tego momentu musisz mieć co najmniej miesiąc na uregulowanie długu.

Dopiero po spełnieniu tych warunków wierzyciel może zgłosić Cię do rejestru. Co ważne – wpis nigdy nie pojawia się automatycznie. Zawsze wymaga aktywnego działania ze strony wierzyciela, który musi ponieść też koszty takiego zgłoszenia.

Co widzi firma pożyczkowa w BIG-ach?

Sprawdzając Cię w biurach informacji gospodarczej, firma pożyczkowa widzi przede wszystkim negatywne informacje – kto zgłosił Cię jako dłużnika, jaka jest kwota zadłużenia, jak długo zalegasz z płatnością i czy próbujesz rozwiązać problem. Niektóre BIG-i gromadzą również informacje pozytywne o terminowych płatnościach, ale to nie jest ich podstawowa funkcja.

Dla firm pożyczkowych wpis w BIG-u to czerwona flaga. Nawet stosunkowo niewielkie zadłużenie może być powodem odmowy udzielenia pożyczki. Dlaczego? Bo świadczy o tym, że masz problem z wywiązywaniem się z zobowiązań finansowych. Jeśli nie zapłaciłeś rachunku za telefon czy czynszu, co gwarantuje firmie, że spłacisz pożyczkę?

Inne bazy i rejestry sprawdzane przez firmy pożyczkowe

Oprócz BIK i biur informacji gospodarczej, firmy pożyczkowe mogą sięgać również do innych źródeł informacji, które pomagają zweryfikować Twoją tożsamość i wykryć potencjalne próby oszustwa.

Rejestr zastrzeżeń numerów PESEL

Od 1 czerwca 2024 roku firmy pożyczkowe mają ustawowy obowiązek sprawdzania, czy numer PESEL klienta nie został zastrzeżony w rządowym rejestrze. To efekt rosnącej liczby wyłudzeń kredytów i pożyczek na skradzione dane osobowe.

Jeśli zastrzegłeś swój numer PESEL, firma pożyczkowa nie będzie mogła udzielić Ci finansowania, dopóki nie cofniesz zastrzeżenia. To zabezpieczenie chroni Cię przed sytuacją, gdy ktoś próbuje wziąć pożyczkę na Twoje dane bez Twojej wiedzy. Jeśli planujesz złożyć wniosek o pożyczkę, upewnij się wcześniej, że Twój PESEL nie jest zastrzeżony – możesz to sprawdzić i zmienić w aplikacji mObywatel lub na stronie obywatel.gov.pl.

System Bankowy Rejestr prowadzony przez ZBP

Związek Banków Polskich prowadzi własny rejestr niesolidnych klientów, który zawiera informacje wyłącznie o zadłużeniach w bankach. Dane z tego rejestru są dostępne dla firm pożyczkowych za pośrednictwem BIG InfoMonitor, ale wymagają odpowiedniej zgody klienta.

Krajowy Rejestr Zadłużonych

To publiczny rejestr prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości, który zawiera informacje o osobach i firmach objętych postępowaniami upadłościowymi, restrukturyzacyjnymi oraz egzekucyjnymi. Firmy pożyczkowe mogą sprawdzać ten rejestr, aby wykryć poważne problemy finansowe potencjalnego klienta.

Jak przebiega weryfikacja w praktyce?

Kiedy klikasz „wyślij wniosek” na stronie firmy pożyczkowej, uruchamia się zautomatyzowany proces weryfikacji. Zajmuje to zwykle kilka, maksymalnie kilkanaście minut. System automatycznie odpytuje dostępne bazy danych, zbiera informacje i na tej podstawie podejmuje wstępną decyzję.

W pierwszej kolejności firma sprawdza BIK – szuka tam Twojej historii kredytowej i oceny punktowej. Jeśli masz pozytywną historię i wysoki scoring, to już połowa sukcesu. Równolegle system weryfikuje Cię w biurach informacji gospodarczej, sprawdzając, czy nie masz wpisów jako dłużnik. Dodatkowo od czerwca 2024 roku musi zweryfikować, czy Twój numer PESEL nie jest zastrzeżony.

Jeśli w bazach nie ma wystarczających informacji o Tobie – na przykład nigdy nie miałeś kredytu ani pożyczki – firma pożyczkowa może poprosić Cię o dodatkowe dokumenty: oświadczenie o dochodach, zaświadczenie z pracy czy wyciągi bankowe. To pozwala ocenić Twoją zdolność kredytową, nawet gdy brak Cię w systemach.

Co istotne – każde sprawdzenie w BIK jest rejestrowane. Jeśli złożysz wnioski w pięciu różnych firmach jednego dnia, wszystkie te zapytania będą widoczne. Zbyt wiele zapytań w krótkim czasie może wzbudzić podejrzenia kolejnych pożyczkodawców.

Co zrobić, gdy masz negatywną historię w bazach?

Odkryłeś, że masz wpis w rejestrze dłużników? Spokojnie – to nie oznacza automatycznie końca Twoich szans na pożyczkę, choć z pewnością je komplikuje.

Najważniejsza zasada: spłać dług tak szybko, jak to możliwe. Po uregulowaniu zobowiązania wierzyciel ma obowiązek zaktualizować informację w BIG-u w ciągu 14 dni. Po spłacie wpis zostaje usunięty – nie pozostaje po nim żaden ślad. W przypadku BIK jest trochę inaczej – informacje o spłaconych kredytach mogą pozostać w systemie przez określony czas, ale to zależy od rodzaju zobowiązania i tego, czy były opóźnienia w spłacie.

Jeśli zauważysz w raportach błędne informacje – na przykład dług, którego już nie masz, lub zobowiązanie, którego nigdy nie zaciągałeś – natychmiast reklamuj to w instytucji, która przekazała dane. BIK i BIG-i są tylko administratorami danych i nie mogą samodzielnie ich modyfikować. Muszą to zrobić banki lub firmy, które pierwotnie te informacje przekazały.

Jeśli masz aktywne długi, które trudno Ci spłacić od razu, rozważ negocjacje z wierzycielem. Wiele instytucji jest skłonnych do rozmowy o rozłożeniu płatności na raty czy umorzeniu części odsetek, jeśli zobaczą, że naprawdę chcesz rozwiązać problem. Pamiętaj – im dłużej zwlekasz ze spłatą, tym trudniej będzie Ci uzyskać jakiekolwiek finansowanie w przyszłości.

Jak zadbać o swoją historię kredytową?

Najlepsza obrona to dobry atak – zamiast naprawiać problemy, lepiej ich nie tworzyć. Oto kilka praktycznych zasad, które pomogą Ci utrzymać czystą historię w bazach dłużników.

Zawsze płać w terminie. To brzmi oczywiste, ale to podstawa. Jeden dzień opóźnienia w spłacie raty kredytu już może zostać odnotowany w BIK. Ustaw przypomnienia w telefonie, automatyczne przelewy, zrób co trzeba – byle tylko nie przegapić terminu płatności.

Nie zaciągaj więcej zobowiązań, niż możesz udźwignąć. Zanim weźmiesz kolejną pożyczkę czy kredyt, przeanalizuj swój budżet. Zasada jest prosta: wszystkie Twoje raty plus bieżące wydatki nie powinny przekraczać 50-60% Twoich dochodów. Reszta to margines bezpieczeństwa na nieprzewidziane sytuacje.

Regularnie sprawdzaj swoje raporty. Raz na kilka miesięcy warto pobrać raport z BIK i sprawdzić się w BIG-ach. Nie czekaj, aż odkryjesz problemy dopiero przy składaniu wniosku o kredyt.

Jeśli zmienia się Twoja sytuacja finansowa, reaguj od razu. Straciłeś pracę? Poważnie zachorowałeś? Nie czekaj, aż zaczniesz zalegać z ratami. Skontaktuj się z bankiem lub firmą pożyczkową i porozmawiaj o możliwościach. Wiele instytucji oferuje wakacje kredytowe, zawieszenie spłat czy wydłużenie okresu kredytowania. Te rozwiązania są lepsze dla Twojej historii kredytowej niż opóźnienia w płatnościach.

Czy można wziąć pożyczkę z negatywną historią?

Krótka odpowiedź brzmi: to zależy. Długa odpowiedź jest bardziej skomplikowana.

Niektóre firmy pożyczkowe specjalizują się np. w pożyczkach bez BIK lub pożyczkach z gorszą zdolnością kredytową. Nie oznacza to jednak, że to będzie łatwe ani tanie. Zwykle takie pożyczki mają wyższe oprocentowanie, niższe kwoty i krótsze okresy spłaty. Firma kompensuje sobie wyższe ryzyko poprzez wyższe koszty.

Pamiętaj też, że od maja 2023 roku każda firma pożyczkowa ma obowiązek oceny Twojej zdolności kredytowej. Jeśli analiza wykaże, że nie będziesz w stanie spłacić pożyczki, firma powinna odmówić – dla Twojej własnej ochrony. To może być frustrujące, ale w dłuższej perspektywie chroni Cię przed spiralą zadłużenia.

Podsumowanie – Twoja historia jest w Twoich rękach

Weryfikacja w bazach dłużników to nie jest żaden tajemniczy proces mający na celu utrudnienie Ci życia. To standardowa procedura, która ma chronić zarówno firmy pożyczkowe przed stratami, jak i Ciebie przed nadmiernym zadłużeniem.

Im lepiej dbasz o swoją historię kredytową dziś, tym łatwiej będzie Ci uzyskać finansowanie w przyszłości – i na lepszych warunkach. Firmy pożyczkowe widzą w bazach przede wszystkim jedno: czy jesteś rzetelnym płatnikiem. Jeśli terminowo spłacasz swoje zobowiązania, nie powinieneś mieć problemów z uzyskaniem pożyczki, gdy jej naprawdę potrzebujesz.

A jeśli już zdarzyło Ci się wpaść w tarapaty finansowe? Pamiętaj – każdy problem można rozwiązać. Najgorsze, co możesz zrobić, to ignorować go i mieć nadzieję, że sam zniknie. Długi nie znikają – rosną. Im szybciej zaczniesz je spłacać i naprawiać swoją historię, tym lepiej dla Ciebie.

Najczęściej zadawane pytania

Źródła:

1. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028 z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 600)
3. Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz. U. z 2022 r. poz. 2339)
4. Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz. U. z 2023 r. poz. 1394)
5. https://www.bik.pl/dla-ciebie/historia-kredytowa/raport-bik
6. https://www.big.pl/dla-konsumentow
7. https://krd.pl/
8. https://erif.pl/